شیطان سازی

یکی از آموزشهای شرکتهای بازاریابی شبکه ای، فالو(follow) کردن میباشد.

این کلمه در لغت به معنای پیروی یا پیگیری کردن و در اصطلاح به معنای متقاعد کردن فرد مقابل در برابر پیشنهاد مطرح شده میباشد. این کار روشهای مختلفی دارد و با توجه به روشهای آن، دارای اسم های مختلف نیز میباشد.

نکته ای که در اینجا قابل تأمل است، تأثیر چنین عملکردی بر نفس فرد میباشد. این کار، خواه با هر نامی از آن یاد شود، نوعی مکر و حیله میباشد. یعنی فرد میکوشد به شیوه ای که از واقع نمایی بسیار دور است، طرف مقابل خود را اغوا کرده و او را وادار به پذیرش پیشنهاد یا ... کند. برای مثال فرد خود را بی نیاز از طرف مقابل نشان میدهد، در حالی که به شدت به حضور و کار او نیازمند است. یا این که او را تعمداً و با الفاظ ناروا تحقیر مینماید، در حالی که این کار نه از شدت عصبانیت و از دست دادن کنترل خود است، بلکه یک نقشه از پیش تعیین شده برای فریفتن یا متقاعد کردن طرف مقابل میباشد.

تکرار این عمل موجب ایجاد «عادت» به این کار در نفس خود فرد میگردد. و پس از آن تکرار این عادت، موجب پیدایش یک عادت راسخ در نفس میشود که آن را «ملکه» مینامند. به عبارت دیگر، در فلسفه اسلامی عمل انسان دارای سه مرتبه میباشد: 1) عمل: که مثلا یک بار یا چند بار فرد آن را تکرار کرده است. 2) عادت: که فرد بر اثر تکرار آن عمل، بدون تفکر و تأمل میتواند آن عمل را انجام دهد. 3)مَلَکه: که فرد آن قدر آن عادت را تکرار کرده است که نفس او به انجام آن گرایش دارد. یعنی تکرار عمل باعث ایجاد یک حالت نفسانی شده است که به آن عمل میل و رغبت دارد و انجام ندادن آن برای او مشقّت آور میگردد. این حالت دقیقاً برعکس حالت اول است؛ چون در آن حالت، فرد برای اولین بار یا اولین بارها بود که میخواست به آن عمل مبادرت کند و برای همین انجام دادن آن عمل برایش مشقت آور بود. حال آنکه در این حالت به علت آن ملکه نفسانی، انجام ندادن آن کار برای او مشقت آور شده است!

اما باید اضافه کرد که آنچه سازنده «طینت» انسان میباشد، ملکات او در زندگی دنیوی است. برای درک بهتر مطلب میتوان چنین تشبیه کرد که انسان مانند کوزه گری است که در این دنیا باید کوزه ای را بسازد. شکل این کوزه را ملکات او تشکیل میدهد و سعادت یا شقاوت اخروی او به «طینت» او بستگی دارد.

به اعتبار طینت های مختلف، انسان ها در آخرت به انواعی تقسیم میشوند: 1)مَلَک(فرشته) 2)بهیمه(حیوان بی عقل) 3)سَبُع(حیوان درنده) 4)شیطان

و این طینت شیطانی، از وجود ملکه «مکر» در انسان میگردد!! به عبارت دیگر، آموزشهای برخی از این شرکتها، انسان را به شیطنت و شقاوت اخروی میکشاند.

این مطلب، گزارشی تطبیقی از فلسفه اسلامی میباشد(نک: الاسفارالاربعة و شرح المنظومة).